Ар-ождан кодексі
Ќазаќстан Республикасы мемлекеттік ќызметшiлерiнiѕ ар-намыс кодексі туралы
Ќазаќстан Республикасы Президентініѕ 2005 жылєы 3 мамырдаєы N 1567 Жарлыєы
Ќазаќстан Республикасыныѕ ПЇАЖ-ы, 2005 ж., N 19, 225-ќўжат; "Егемен Ќазаќстан" 2005 жылєы 5 мамыр N 94
Мемлекеттiк ќызметшiлердiѕ моральдыќ-адамгершiлік бейнесiне жјне iскерлiк сапаларына талапты арттыру маќсатында ќаулы етемiн:
1. Ќоса берiлiп отырєан Ќазаќстан Республикасы мемлекеттiк ќызметшiлерiнiѕ ар-намыс кодексі (Мемлекеттiк ќызметшiлердiѕ ќызмет этикасы ережелерi) бекiтiлсiн.
2. Мыналардыѕ кїшi жойылды деп танылсын:
1) "Ќазаќстан Республикасы Мемлекеттiк ќызметшiлерiнiѕ ќызмет этикасы ережелерiн бекiту туралы" Ќазаќстан Республикасы Президентiнiѕ 2000 жылєы 21 ќаѕтардаєы N 328 Жарлыєы (Ќазаќстан Республикасыныѕ ПЇАЖ-ы, 2000 ж., N 2, 16-ќўжат);
2) "Ќазаќстан Республикасы Президентiнiѕ 2000 жылєы 21 ќаѕтардаєы N 328 Жарлыєына толыќтырулар мен ґзгерiстер енгiзу туралы" Ќазаќстан Республикасы Президентінiѕ 2002 жылєы 7 мамырдаєы N 866 Жарлыєы (Ќазаќстан Республикасыныѕ ПЇАЖ-ы, 2002 ж., N 14, 137-ќўжат).
3. Осы Жарлыќ ќол ќойылєан кїнiнен бастап ќолданысќа енгiзiледi.
Ќазаќстан Республикасыныѕ
Президентi
Ќазаќстан Республикасы
Президентiнiѕ
2005 жылєы 3 мамырдаєы
N 1567 Жарлыєымен
бекiтілген
Ќазаќстан Республикасы мемлекеттік ќызметшілерініѕ ар-намыс кодексі
(Мемлекеттік ќызметшілер ќызмет этикасыныѕ ќаєидалары)
Ескерту. Ар-намыс кодексі жаѕа редакцияда - ЌР Президентініѕ 2011.04.01 N 1180 Жарлыєымен.
1. Жалпы ережелер
1. Мемлекеттік ќызмет атќару ќоєам мен мемлекет тарапынан ерекше сенім білдіру болып табылады жјне мемлекеттік ќызметшілердіѕ моральдыќ-этикалыќ бейнесіне жоєары талаптар ќояды.
Ќоєам мемлекеттік ќызметші ґзініѕ барлыќ кїш-жігерін, білімі мен тјжірибесін атќаратын кјсіби ќызметіне жўмсайды, ґзініѕ Отаны - Ќазаќстан Республикасына адал да ќалтќысыз ќызмет етеді деп сенім білдіреді.
2. Ќазаќстан Республикасы мемлекеттік ќызметшілерініѕ осы ар-намыс кодексі (Мемлекеттік ќызметшілер ќызмет этикасыныѕ ќаєидалары) (бўдан јрі - Кодекс) «Мемлекеттік ќызмет туралы» 1999 жылєы 23 шілдедегі Ќазаќстан Республикасыныѕ Заѕына, «Сыбайлас жемќорлыќќа ќарсы кїрес туралы» 1998 жылєы 2 шілдедегі Ќазаќстан Республикасыныѕ Заѕына жјне жалпы ќабылданєан моральдыќ-этикалыќ нормаларєа сјйкес Ќазаќстан Республикасы мемлекеттік ќызметшілері мінез-ќўлќыныѕ негізгі стандарттарын белгілейді.
3. Мемлекеттік органдардыѕ басшылары, орталыќ атќарушы органдарда - орталыќ атќарушы органдардыѕ жауапты хатшылары немесе белгіленген тјртіппен орталыќ атќарушы органдардыѕ жауапты хатшыларыныѕ ґкілеттіктері жїктелген лауазымды тўлєалар, ал орталыќ атќарушы органдардыѕ жауапты хатшылары немесе кґрсетілген лауазымды тўлєалар болмаєан жаєдайда - орталыќ атќарушы органдардыѕ басшылары осы Кодекс талаптарыныѕ орындалуын, осы Кодекстіѕ мјтінін мемлекеттік органдардыѕ єимараттарында баршаєа кґрінетіндей жерлерде орналастыруды ќамтамасыз етеді.
4. Мемлекеттік ќызметші мемлекеттік ќызметке кіргеннен кейін їш кїн мерзімде осы Кодекспен жазбаша тїрде таныстырылуы тиіс.
Ескерту. 4-тармаќ жаѕа редакцияда - ЌР Президентініѕ 01.10.2013 № 651 Жарлыєымен.
2. Мемлекеттік ќызметшілер мінез-ќўлќыныѕ жалпы ќаєидалары
5. Мемлекеттік ќызметшілер:
1) заѕдылыќ ќаєидатын, Ќазаќстан Республикасы Конституциясыныѕ, заѕдары мен ґзге де нормативтік ќўќыќтыќ актілерініѕ талаптарын басшылыќќа алуєа;
2) Ќазаќстан Республикасы Президентініѕ саясатын жаќтауєа жјне оны дјйекті тїрде жїзеге асыруєа, ґзініѕ іс-јрекетімен мемлекеттік биліктіѕ беделін ныєайтуєа, мемлекет институттарыныѕ беделін тїсіретіндей іс-јрекеттер жасауєа жол бермеуге;
3) жеке жјне заѕды тўлєалардыѕ ќўќыќтарын, бостандыќтары мен заѕды мїдделерін саќтау мен ќорєауды ќамтамасыз етуге, олардыѕ ґтініштерін ќарау кезінде тґрешілдік пен сґзбўйдаєа салу кґріністеріне жол бермеуге, ґтініштер бойынша белгіленген мерзімде ќажетті шаралар ќолдануєа;
4) мемлекеттік ќызметке, мемлекетке жјне оныѕ институттарына ќоєамныѕ сенімін саќтауєа жјне ныєайтуєа;
5) Ќазаќстан халќыныѕ бірлігі мен елдегі ўлтаралыќ келісімді ныєайтуєа ыќпал етуге, мемлекеттік тілге жјне басќа тілдерге, Ќазаќстан халќыныѕ салт-дјстїрлеріне ќўрметпен ќарауєа;
6) адал, јділ, ќарапайым болуєа, жалпы ќабылданєан моральдыќ-этикалыќ нормаларды саќтауєа, азаматтармен жјне јріптестерімен ќарым-ќатынаста сыпайылыќ пен јдептілік танытуєа;
7) мемлекет мїддесіне нўќсан келтіретін, мемлекеттік органдардыѕ тиімді жўмыс істеуіне кедергі жасайтын іс-јрекеттерге ќарсы тўруєа;
8) Ќазаќстан Республикасыныѕ мемлекеттік рјміздеріне ќўрметпен ќараудыѕ їлгісі болуєа;
9) Ќазаќстан Республикасыныѕ заѕдарында белгіленген шектеулер мен тыйымдарды саќтауєа;
10) мемлекеттік жјне еѕбек тјртібін бўлжытпай саќтауєа, берілген ґкілеттіктерді тиімді иеленуге; ґзініѕ ќызметтік міндеттерін адал, турашыл жјне сапалы атќаруєа; жўмыс уаќытын ўтымды пайдалануєа;
11) лауазымдыќ міндеттерін атќару кезінде жеке жјне заѕды тўлєаларєа артыќшылыќ кґрсетпеуге, олардыѕ ыќпалынан тјуелсіз болуєа;
12) жеке сипаттаєы мјселелерді шешу кезінде мемлекеттік органдардыѕ, ўйымдардыѕ, мемлекеттік ќызметшілер мен ґзге де адамдардыѕ ќызметіне ыќпал ету їшін ґзініѕ ќызметтік жаєдайын пайдаланбауєа;
13) кадрларды туыстыќ, жерлестік жјне жеке басына берілгендік белгілері бойынша іріктеу мен орналастыру жаєдайларына жол бермеуге;
14) ќарамаєындаєы мемлекеттік ќызметшілерден олардыѕ ќызметтік міндеттерінен тыс тапсырмалар орындауды талап етпеуге; басќа адамдарды ќўќыќќа ќайшы теріс ќылыќтар жасауєа мјжбїрлемеуге;
15) басќа мемлекеттік ќызметшілер тарапынан ќызмет этикасы нормаларын бўзу фактілерін болдырмауєа жјне олардыѕ жолын кесуге;
16) ґзініѕ іс-јрекеттерімен ќоєам тарапынан негізді сынєа себепкер болмауєа, сынаєаны їшін ќудалауєа жол бермеуге, орынды сынды кемшіліктерді жою мен ґзініѕ ќызметін жаќсарту їшін пайдалануєа;
17) баєынысты ќызметкерлерге ќатысты негізсіз айыптауларєа, дґрекілік, адамдыќ ќадір-ќасиетін кемсіту, жґнсіздік, орынсыз мінез-ќўлыќ фактілеріне жол бермеуге;
18) басшылардыѕ тапсырмаларын орындау барысында тек объективті де аныќ мјліметтер беруге;
19) мемлекеттік меншіктіѕ саќталуын ќамтамасыз етуге, ґзіне сеніп тапсырылєан мемлекеттік меншікті, автокґлік ќўралдарын ќоса алєанда, ўтымды јрі тиімді жјне тек ќызметтік маќсатта пайдалануєа;
20) ўжымда іскерлік ґзара ќарым-ќатынасты жјне сындарлы ынтымаќтастыќты орнату мен ныєайтуєа ыќпал жасауєа;
21) ќызметтік міндеттерін тиімді атќару їшін ґзініѕ кјсіби деѕгейі мен біліктілігін арттыруєа;
22) ґзініѕ ќызметтік міндеттерін атќару кезеѕінде киімніѕ іскерлік ќалпын ўстануєа тиіс.
Ескерту. 5-тармаќ жаѕа редакцияда - ЌР Президентініѕ 01.10.2013 № 651 Жарлыєымен.
6. Мемлекеттік ќызметшілер іскерлік этикетті саќтауєа, ресми мінез-ќўлыќ ќаєидаларын ќўрметтеуге тиіс.
7. Мемлекеттік ќызметшілер ќызметтік жаєдайларын жјне онымен байланысты мїмкіндіктерді ќоєамдыќ жјне діни бірлестіктердіѕ, басќа да коммерциялыќ емес ўйымдардыѕ мїдделеріне, оныѕ ішінде ґзініѕ оларєа кґзќарасысын насихаттау їшін пайдаланбауєа тиіс.
Басшы лауазымдар атќаратын мемлекеттік ќызметшілер баєынысты ќызметкерлерді ќоєамдыќ жјне діни бірлестіктердіѕ, басќа да коммерциялыќ емес ўйымдардыѕ ќызметіне ќатысуєа мјжбїрлей алмайды.
3. Мемлекеттік ќызметшілердіѕ сыбайлас жемќорлыќќа ќарсы мінез-ќўлќы
8. Мемлекеттік ќызметшілер сыбайлас жемќорлыќ кґріністеріне ќарсы тўруєа, сыбайлас жемќорлыќ ќўќыќ бўзушылыќтарєа не сыбайлас жемќорлыќпен жымдасќан немесе сыбайлас жемќорлыќ їшін жаєдай туєызатын јрекеттерге жол бермеуі тиіс.
Мемлекеттік ќызметшілер басќа мемлекеттік ќызметшілер тарапынан болатын сыбайлас жемќорлыќ ќўќыќ бўзушылыќ фактілерініѕ жолын кесуі тиіс.
9. Мемлекеттік ќызметші, егер сыбайлас жемќорлыќ ќўќыќ бўзушылыќ туралы аныќ аќпараты болса, мўндай ќўќыќ бўзушылыќты болєызбау жјне тоќтату жґнінде ќажетті шаралар ќолдануєа, оныѕ ішінде жоєары тўрєан басшыєа, ґзі жўмыс істейтін мемлекеттік органныѕ басшылыєына, ујкілетті мемлекеттік органдарєа жазбаша нысанда дереу хабарлауєа тиіс. Мемлекеттік ќызметші ґзін басќа адамдардыѕ сыбайлас жемќорлыќ ќўќыќ бўзушылыќтар жасауєа кґндіру жаєдайлары туралы да аталєан адамдар мен органдарєа жазбаша нысанда дереу хабарлауєа міндетті.
Мемлекеттік органныѕ басшылыєы аќпаратты алєан кїннен бастап бір ай мерзімде мемлекеттік ќызметшініѕ сыбайлас жемќорлыќ ќўќыќ бўзушылыќтар, ґзін осы бўзушылыќтарды жасауєа кґндіру жаєдайлары туралы мјлімдеулері бойынша, оныѕ ішінде тексерулер ўйымдастыру жјне ујкілетті органдарєа ґтініштер жолдау арќылы шаралар ќолдануєа міндетті.
Мемлекеттік органныѕ басшылыєы сыбайлас жемќорлыќ ќўќыќ бўзушылыќтардыѕ, ґзін осы бўзушылыќтарды жасауєа кґндірудіѕ аныќ жаєдайлары туралы хабарлаєан мемлекеттік ќызметшіні оныѕ ќўќыќтарын, заѕды мїдделерін кемсітетін ќудалаудан ќорєау жґнінде шаралар ќолдануєа міндетті.
Ескерту. 9-тармаќ жаѕа редакцияда - ЌР Президентініѕ 01.10.2013 № 651 Жарлыєымен.
10. Мемлекеттік ќызметшілер жеке жјне заѕды тўлєалардыѕ ґз ќўќыќтары мен заѕды мїдделерін іске асыруын ќиындататын іс-јрекеттерге (јрекетсіздікке) жол бермеуге тиіс.
Ескерту. 10-тармаќ жаѕа редакцияда - ЌР Президентініѕ 01.10.2013 № 651 Жарлыєымен.
11. Мемлекеттік ќызметшілер мемлекетке экономикалыќ залалдыѕ алдын-алу жґнінде барлыќ мїмкіндіктерді пайдалануы, жеке мїдделеріне жјне їшінші тўлєалардыѕ мїдделеріне орай тексерулерге бастамашылыќќа жол бермеуі тиіс.
12. Мемлекеттік ќызметшілер жеке мїліктік жјне мїліктік емес пайдалар алу їшін ґзініѕ лауазымдыќ ґкілеттіктерін жјне онымен байланысты мїмкіндіктерді ќолданбауєа тиіс.
13. Мемлекеттік ќызметшілер мїдделер ќаќтыєысын болєызбау їшін шаралар ќолдануы тиіс.
14. Мїдделер ќаќтыєысы туындаєан ретте, яєни мемлекеттік ќызметшініѕ жеке басыныѕ мїдделілігі жјне оныѕ ґз лауазымдыќ ґкілеттіктерін тиісінше атќаруыныѕ немесе жеке жјне заѕды тўлєалардыѕ, мемлекеттіѕ заѕды мїдделерініѕ арасында осы заѕды мїдделерге зиян тигізетіндей ќайшылыќ туындайтын жаєдайда, мемлекеттік ќызметші оныѕ жолын кесу жјне реттеу жґнінде Ќазаќстан Республикасыныѕ мемлекеттік ќызмет туралы заѕнамасында кґзделген шараларды ќабылдауєа міндетті.
4. Кґпшілік алдында сґйлеу
15. Мемлекеттік орган ќызметініѕ мјселелері бойынша кґпшілік алдында сґйлеуді оныѕ басшысы немесе мемлекеттік органныѕ бўєан ујкілеттік берілген лауазымды тўлєалары жїзеге асырады.
Мемлекеттік ќызметшілер мемлекеттік ќызметтіѕ беделіне нўќсан келтірмей, пікірсайысты јдепті тїрде жїргізуі тиіс.
16. Мемлекеттік ќызметшілер мемлекеттік саясат жјне ќызметтік ісініѕ мјселелері жґніндегі ґз пікірін, егер ол:
1) мемлекет саясатыныѕ негізгі баєыттарына сјйкес немесе;
2) жариялауєа рўќсат етілмеген ќызметтік аќпаратты ашатын болса;
3) мемлекеттіѕ лауазымды тўлєаларыныѕ, мемлекеттік басќару органдарыныѕ, басќа да мемлекеттік ќызметшілердіѕ атына јдепке сай емес сґздер айтудан тўрса, кґпшілік алдында білдіруіне болмайды.
17. Мемлекеттік саясатты жїргізумен, мемлекеттік органныѕ жјне мемлекеттік ќызметшілердіѕ ќызметтерімен байланысты емес мјселелер бойынша мемлекеттік ќызметшілердіѕ мемлекеттік органныѕ атынан жариялымдарына жол берілмейді. Педагогикалыќ, єылыми жјне ґзге де шыєармашылыќ ќызмет бойынша материалдар жариялауды мемлекеттік ќызметші жеке тўлєа ретінде тек ґз атынан жїзеге асырады.
18. Мемлекеттік ќызметшіге сыбайлас жемќорлыќ жасаєан деп кґпшілік алдында негізсіз айып таєылєан жаєдайда, ол осындай айыптауды аныќтаєан кїннен бастап бір ай мерзімде оны теріске шыєару жґнінде шаралар ќолдануєа тиіс.
Ескерту. 18-тармаќ жаѕа редакцияда - ЌР Президентініѕ 01.10.2013 № 651 Жарлыєымен.
5. Мемлекеттік ќызметшілердіѕ ќызметтен тыс уаќыттаєы мінез-ќўлќы
19. Мемлекеттік ќызметшілер ќызметтен тыс уаќытта жалпы ќабылданєан моральдыќ-этикалыќ нормаларды ўстануєа, ќоєамєа жат мінез-ќўлыќ жаєдайларына жол бермеуге тиіс.
Ескерту. 19-тармаќ жаѕа редакцияда - ЌР Президентініѕ 01.10.2013 № 651 Жарлыєымен.
20. Мемлекеттік ќызметшілер ќарапайымдылыќ танытуєа, кґлік, сервистік жјне ґзге де ќызметтерді алу кезінде мемлекеттік ќызметшілердіѕ лауазымдыќ жаєдайын баса кґрсетпеуге жјне пайдаланбауєа, ґзініѕ іс-јрекеттерімен ќоєам тарапынан негізді сынєа себеп туєызбауєа тиіс.
